نگاهي بر تاريخچه شكل گيري شهر مسكو به روايت جيمز موريس

در متون تاريخي براي نخستين بار در سال 1147 به مسكو اشاره شده، هر چند چنين به نظر مي‌رسد كه به علت جاذبه خاص مكاني اين شهر كه بر روي نقطه مرتفعي در كنار رودخانه مسكوا و مسلط بر آن ساخته شده، مي بايستي قدمت شهر بيش از اين باشد. در سال 1147 يوري دولگوروكي پرنس سوزدال در زمين‌هاي مرتفع شمال و ساحل چپ رودخانه مسكوا كه 130 فوت از سطح رودخانه ارتفاع داشته و محل تلاقي جريان اصلي مسكوا و يك شاخه فرعي آن نگلينائيا بود، قلعه‌اي بنا نمود. نخستين اسكان اين محل، كه پيرامون آن در سال‌هاي 58-1156 پرچيني با چوب بلوط ساخته شده بود، منطقه‌اي به وسعت 10 آكر در غرب اين پشته خاكي را اشغال مي نمود.

بالاخره اين مجتمع زيستي پس از دو قرن رشد مداوم در جهت غرب، منطقه‌اي به وسعت 75 آكر كه محل كنوني كاخ كرملين است، را اشغال نمود. (كرمل كه به معني "شهر مرتفع" است، مشابه برگ يا همان قلعه مي‌باشد.) كار احداث نخستين ديوار آجرين كرملين از سال 1367 آغاز شد، ديوار بسيار زيباي كنوني كرملين در سال‌هاي 1485 تا 1508 بنا گرديد. اين ديوار با 20 برج، با كنگره‌هايي به سبك ايتاليايي مزين شده بود.

از قرن چهاردهم به بعد كرملين به صورت شهري در ميان شهري ديگر در آمد و مقر سياسي و اداري طبقه حاكم گرديد. در همين ايام، در شرق كرملين و آن‌سوي خندقي كه از ميان پشته مي‌گذشت و هم‌چنين در آن‌سوي ميدان خريد و فروش كه بعداً سرخ نام گرفت، شهري بازرگاني به نام گيتي گورود بنيان گرفت. (هر چند معني تحت الفظي اين نام "شهر چيني" است در واقع از لغت تاتار "قلعه" مشتق شده است.) حصار پيرامون اين شهر، در سال‌هاي 38-1535 ساخته شد. بدين ترتيب كرملين و كيتي گورود، گورود سكايا چاست قديمي (محله شهري) را به‌وجود آوردند كه پيرامون اين هسته و در حومه آن شهر به‌تدريج به‌صورت دوايري متداخل توسعه يافت. امروزه در محلي كه حصار سال‌هاي 93-1586 قرار داشت، بولوار توكلتسو (بولوار كمربندي) قرار دارد. در سال 1591 كه شهر براي آخرين بار توسط تاتارها مورد تهديد واقع شد، اين حصار هنوز تكميل نشده بود كه حصار جديدي با شتاب بسيار برپا گرديد. حصار جديد بعداً جاي خود را به حصار سنگي داد. امروزه بولوار كمربندي در محل اين حصار احداث شده است.